راهکارهی صرفه جویی آب در بخش کشاورزی چیست؟

۵ راهکار صرفه جویی آب در بخش کشاورزی
خشکسالی متوالیکمبود آب را به پدیده غالب کشور تبدیل کرده است وبا توجه به اینکه کشاورزی پر مصرف ترین بخش است تغییر الگوی کشت گسترش کشت گلخانه ای توسعه سامانه های نوین آبیاری و انتقال کشت بهاره به زمستان از راهکارهای استفاده بهینه آب به نظر میرسد
گام اول :تغییر الگوی کشت برای کاهش مصرف آب و افزایش بهره وری
تغییر الگوی کشت بحث بسیار مهمی است که باید به آن توجه ویزه شود در دنیای امروز دیگر صلاح نیس کشاورزان به سمت کاشت محصولات آب بَر و با ارزش افزوده پایین بروند.
باید بررسی شود که هر محصول به اندازه و در مکان مناسب کشت شود به طور مثال سبزی جات و میوه های پر آب بَر مثل هندوانه که نیاز مردم است را نمیتوان دیگر تولید نکرد بلکه با مدیریت آن و کشت وکشت در مکان مناسب آن محصول را میتوان تولید کرد
باتوجه به اقدامات انجام شده کشاورزان نیز تمایل به تغییر الگوی کشت دارند به طوری که سطح زیر کشت جالیز در سالهای اخیر کاهش یافت و سطح زیر کشت برخی از گیاهان داروویی و پسته ۲برابر شده است در ۱۰ سال اخیر کشاورزان گام هایی هر چند کوچک در مسیر تغییر الگوی کشت برداشته اند و سازمان جهاد کشاورزی نیز به دنبال سرعت بخشیدن در این راه هستند.
محدودیت منابع آبی در همه قرون گذشته بوده است باید به دنبال راهکار علمی برای این چالش بزرگ بود زیرا آب در اکو سامانه طبیعی ازفرمی به فرم دیگر تبدیل میشود.
البته دراین موضوع باید زندگی کشاورزان نیز مد نظر قرار گیرد الگوی کشت به طور حتم نیاز بخش کشاورزی است ولی نباید به زندگی کشاورزان لطمه ای وارد کند.
برنامه ریزی های انجام شده توسط دولت برای تغییر الگوی کشت بسیار خوب است اما حلقه مفقوده این موضوع نظارت است دولت باید نظارت بر اجرا داشته باشد تا برنامه ریزیهای انجام شده به سر منزل مقصود برسد.
گام دوم: کشت گلخانه ای راهکار افزایش تولید و کاهش مصرف آب.
تولید در محیطهای گلخانه ای ۲۰ برابر افزایش و همچنین مصرف آب به شدت کاهش می یابد.
در کشت گلخانه ای مصرف آب به صورت چشم گیری کاهش می یابد به طور مثال اگر هفت هزار هکتار سطح زیر کشت سبزی و صیفی به هزار هکتار کشت زیر پوشش گلخانه ای تبدیل شود، ۹۷ میلیون متر مکعب آب مصرفی به ۱۹ میلیون متر مکعب در گلخانه ای کاهش می یابد و این یعنی صرفه جویی ۷۸ میلیون متر مکعبی..
یکی از سیاستهای جهاد کشاورزی توسعه کشت چغندر قند است و امیدواریم در سال جاری باوجود خشکسالی تولید این محصول افزایش یابد.
در کاهش منابع آبی کشاورز به تنهایی مقصر نیست و با فشار آوردن به کشاورزان نمیتوان کمبود آب را جبران کرد در صورتیکه در زملن تحریم ها کشاورزان پای نظام قدرتمندانه ایستادند.
برخی از محصولات مانند گندم در کشور راهبردی و حیاتی هستند و اگر تولید نشوند بسیاری از مسایل تحت شعاع قرار میگیرد و امنیت غذایی به آن بستگی دارد به همین دلیل آن ها راهبردی نامگذاری شده اند تا از آنها حمایت شود به طور مثال نمیتوان گندم را حذف کرد و محصول دیگری به جای آن کاشت بلکه باید از گندمکاران حمایت کرد.
گام سوم: بهره برداری از منابع موجود بدون افزایش سطح کشت.
تولید ماده خشک نسبت به متر مکعب آب مصرفی ایران با میانگین های جهانی بسیار فاصله دارد این فاصله بطور حتم باید کم شود که یکی از راهکارهای افزایش عملکرد در واحد سطح است یعنی باید تولید بدون بالا بردن سطح افزایش یابد.
یکی از سیاستهای جهاد کشاورزی توسعه کشت چغندرقند است و امیدواریم در سال جاری باوجود خشکسالی تولید این محصول اگر می خواهیم افزایش تولید به وجود بیاید، باید یافته های تحقیقاتی به مزرعه برده شود و به کشاورزان توصیه های لازم در زمینه های مختلف، کاشت، داشت، برداشت و تامین بذر مناسب ارایه شود.
باید از منابع موجود به بهترین نحو استفاده کرد به طوری با کمترین میزان مصرف آب محصولی تولید شود که هم از لحاظ کمی بیشترین باشد و هم از لحاظ کیفی محصولی باشد که ارزش اقتصادی داشته باشد.
با بیان این که شرط تحقق این امر این است که به منابع پایه هیچ خسارتی وارد نشود، افزود: منابع پایه شامل آب، محیط زیست و هوا می شود.

گام چهارم: استفاده از سامانه های نوین آبیاری
با وجود محدودیت در منابع آبی کشاورزان سخت کوش تلاش میکنندتا با منابع اندک منابع غذایی را تامین کنند امنیت غذایی یکی از مسایل اساسی کشور است که کشاورزان در این راه تلاشهای فراوانی میکنند.
بامصرف بهینه آب میتوان در تمام مناطق بهترین پوشش گیاهی را داشت اما مصرف آب با کمبود دانش فنی رو برو است و دستگاههای اجرایی برنامه های عملیاتی برای مصرف بهینه آب نداشته اند و همچنین آموزش لازم برای استفاده از سامانه های نوین ابیاری به کشاورزان داده نشده است.
دومین نکته اساسی دراین راه بومی سازی این سامانه است باید باتوجه به شرایط آب و هوایی و متناسب با هر اقلیم این سامانه اجرا شود و دولت نیز بر اجرای آن باید نظارت کافی و جدی داشته باشد.
گام پنجم تناسب اراضی و انتقال کشت بهاره به زمستان
۱۱طرح در حوزه فنی برای مصرف بهینه آب در حال انجام است که باعملی شدن طرح ۳۰درصد صرفه جویی در مصرف آب صورت میگیرد در حال حاضر ۹۳۰میلیون متر مکعب آب در حوزه بخش کشاورزی مصرف میشود که با اجرای طرح ها ۱۸۰ میلیون متر مکعب صرفه جویی میشود.
جایگزینی محصولات علوفه ای را میتوان یکی دیگر از راهکارها عنوان کرد.
همچنین با تغذیه بهتر میزان تولید محصولات بیشتر میشود تناسب اراضی و سطح بندی خاک متناسب بامحصول و رعایت تاریخ کشت و کشت مستقیم روی بقایای کشت قبلی از دیگر راهکارهای موثر دراین مسیر است.